By 
Küresel Ekoköyler Ağı- Global Ecovillage Network-GEN 1995 yılında İstanbul’da Birleşmiş Milletler tarafından düzenlenen 2. Habitat toplantısından sonra kuruldu (1). Bu ağın Amerika, Asya ve Avrupa birimleri bulunmaktadır. Ekoköyler ortak ekolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel değerleri ve hedefleri olan insanların bir araya gelerek oluşturduğu yerleşkelerdir. GEN ekolojik yerleşkelerinin kurulması, korunması, sürdürülmesi, sosyal ve doğal çevrelerini oluşturmaları, canlandırmaları konularında paylaşımlar ve destekler vermektedir. GEN’in 47 tam üyesi 110 destekleyici üyesi bulunmaktadır.
Türkiye’den Hocamköy girişimi GEN’in kuruluşunun başından beri GEN içinde yer almıştır. Daha sonra Güneşköy’den (2) üyeler olarak GEN Avrupa ile bağlantıları sürdürmekteyiz. GEN’e Tam Üye veya Destekleyici Üye olarak katılmak mümkün. Avrupa, Ortadoğu ve Afrika’dan Ekoköyler ve Ulusal Ekoköy Ağları GEN Avrupa’ya Tam Üye olabilirler. Bunun dışındaki kuruluşlar ve bireyler de GEN’e Destekleyici Üye olabiliyor. Güneşköy 2004 yılından beri Türkiye Ekolojik Yerleşkeler Ağı, EKOYER’de 2 senedir GEN’e tam Üye. Bunun yanısıra Türkiye’den GEN’e Destekleyici Üyeler de bulunmaktadır. GEN her yıl Temmuz ayında, bir ekoköyde üyeleriyle ortak toplantı düzenlemektedir. Toplantılara Tam ve Destekleyici Üyeler katilabilirler ama oylamalarda sadece Tam Üyelerin oy hakkı var. Son senelerde Avrupa Birliği’nin Grundvig Fonları destekleriyle üyelerin yanısıra ilgili herkesin katılabildiği 3 günlük konferans ve çalıştaylar düzenlenmekte.
Bu sene GEN toplantısı 9-15 Temmuz tarihlerinde Macaristan’ın başkenti Budapeşte’ye 2-3 saat mesafedeki Krishna Valley (3) isimli ekoköyde yapıldı. Köy yakınına Budapeşte’den tren ile ulaşılabiliyor. Bu yılki toplantıya Güneşköy’ü temsilen İnci ve Ali Gökmen, EKOYER’i temsilen GEN konseyi üyesi Deniz Dinçel ve konferansa Arzu Kutan katıldılar.
Krishna Valley’e Budapeşte’den tren ile gidilebiliyor. Ancak bizim uçağımız son tren saatinden sonra Budapeşte’ye ulaştığından daha önce yazışarak köyden bir kişinin bizi köyün ortak arabasıyla karşılamasını sağladık. Bu kişi bizim aç geleceğimizi düşünerek yanında yiyecek bazı şeyler getirmiş. Krishna Valley’de sabah toplantılarının ardından toplantıya katılanlara köyü gezdirdiler, yapılanları anlatıp tanıttılar. Krishna Valley 260 hektar arazi üzerine kurulmuş ve 160 üyesi var. Bunlardan 100’ü ekoköy topraklarında yaşıyor, 60 kişi ise Krishna Valley’e yürüme mesafesindeki Somogyvamos kasabasında yaşıyorlar. Krishna Valley enerji, gıda, su, atıklar gibi konularda bağımsızlığı olan bir ekoköy. Yapılan araştırmalar sonucu Krishna Valley’in Ekolojik Ayak İzi (4) 1.5 Hektar/ kişi olarak bulunmuş. Bu değer Macaristan’ın ekolojik ayak izi olan 3.6 hektar/kişi değerinin yarısından az. Bu Ekoköyü başlatanlar başlangıçta boş olan araziye 380 000 ağaç dikmişler ve çok sayıda gölet ve havuzlar oluşturmuşlar. Köyde çok sayıda inek ve öküz var. Bu hayvanlar daha önce gördüklerimizden çok büyük ve gösterişlilerdi. İneklerin sütü elle sağılıyor. İneklerin ahırı köyün en gösterişli binalarından birisi ve son derece temiz ve bakımlı. Öküzler çeşitli tarla ve taşıma işlerinde kullanıyorlar. Köyde vejeteryan, hatta yetişkinler için vegan beslenme benimsenmiş. İneklerin sütü çocuk ve hamilelere veriliyor. Ekolojik ayak izlerinin küçük çıkmasında vegan beslenmenin rolü çok. Köyün atık suları biyolojik arıtma yöntemiyle arıtılıyor. Köyde tarım yapılıyor. Ürünlerin saklandığı yeraltına inşa edilmiş kilerleri var. Yazın sıcak bir saatinde insanın canı buz gibi kilerden dışarı çıkmak istemiyor. Kilerde geçen seneden kalan pancarların hala yenilenebilir durumda olduklarını görmek çok etkileyiciydi. Köye Somogyvamos kasabasından girişte sevimli bir giriş binası var. Şehirden gelen ziyaretçiler ücret ödeyerek köyü ziyaret edebiliyorlar. Ekoköy ziyaretçileri için bir restoran da yemekler sunuluyor. Köyün her yanı yemyeşil, yolları çok düzgün. Köyde bir ilkokul ve köyün merkezinde bir tapınak var. Tapınağın olduğu binada hediyelik eşya, giysi, CD ve benzeri ürünlerin satıldığı bir dükkan var. Köyün içinde çok sayıda bina yapmışlar. Binaların iyi bir şekilde yalıtılmış ve kışın ısınmak için sobalardan yararlanıyorlar. Bu sene GEN toplantısı ve yemekler kurulan büyük 2 çadırda yapıldı. Krishna inancına göre hizmet çok önemli, bu nedenle toplantıya katılanlara yemekleri Valley’de yaşayanlar servis ettiler.
GEN toplantısının ilk 2.5 gününe sadece üyeler katıldı. Bu toplantılarda geçen sene yapılan işler, bütçe, ana sözleşmede yapılacak değişiklikler görüşüldü. GEN Yönetim Kurulu (konsey) 2 sene görev yapıyor ve bu sene yönetim kurulu seçimleri senesi. Üyelerin huzurunda halen yönetimde olanlar geçen döneme ilişkin görüş ve dileklerini paylaştılar. Bu oturum deneyimli bir kolaylaştırıcı yardımıyla gerçekleştirildi. Daha sonra dışardan katılanlara da açık olan konferans programı başladı. 3 gün süren konferansta yer yer birlikte, yer yer farklı mekanlarda paralel toplantı ve sunumlar yapıldı. GEN toplantılarında çokca kullanılan “Açık Alan-Open Space” (5) tekniği de kullanıldı.Yapılan tüm toplantılarda katılımcıların kaynaşması için danslar, şarkılar, paylaşımlar yapıldı, oyunlar oynandı. Her gece 5-7 katılımcı ekoköy sunumlar yaptı. Bu sunumlar sonunda sorular yöneltildi. İlk gece sunumunda Ali ile Güneşköy’de son sene olan gelişmeleri ve yapılanları anlattık. Sivas-Ankara Hızlı tren hattının onca emekle iyileştirilen, güzelim Güneşköy topraklarını yok edeceğinden duyduğumuz üzüntüyü katılımcılarla paylaştık. Herkes hüzünlendi, sonra destek verici sözler söylediler ve önerilerde bulundular. Türkiye’den götürdüğümüz Kuru baklavayı sunumdan sonra katılımcılara sunduk. Bu artık bir Güneşköy Klasiği oldu. Kenya’dan toplantıya katılan Philip çok az kaynakla büyük işler yapmış. İsveç’teki Suderbyn ekoköyünden Robert İsveç’te yaptıklarını ve Baltık Denizi Bölgesindeki ülkelerin (Rusya dahil) bu çalışmaları örnek aldığını anlattı. Bölge Hükümetleri ekoköylerin kurulmasını destekleme kararı almışlar. UNDP bu çalışmanın Baltık Denizi, Tuna Nehri ve Akdeniz Bölgesindeki ülkelerde örnek alınmasını desteklemek istiyor. Slovenya’dan Nara’nın tüm dünyayı temizleme hayali var, ve kararlı bir şekilde halkın çoğunluğunun katılımıyla gerçekleşen temizlik işlerini yaymaya çalışıyor. Bu sene ilk kez İran’dan 4 kadın toplantıya katıldı. Erkekler vize alamadıklarından gelememişler. Güney Amerika Ağı, CASA’dan gençler de sunum yaptılar. Tüm sunumlara GEN ağ sayfasından ulaşmak mümkün (1). Her yıl bir ekoköye, Danimarka’daki GAİA Vakfı tarafından desteklenen, ama seçimi toplantılara katılanlarca yapılan Mükemmelliyet Ödülü veriliyor. Bu seneki ödül Krishna Valley’e verildi.
Konferanstaki ortak toplantılardan birinde Rio+ 20 konferansına katılan GEN üyeleri gözlemlerini paylaştı. Rio+20 herkeste hayal kırıklığı yaratmış. “Sürdürülebilir Kalkınma” kavramının yerini “Sürdürülebilir Büyüme” almış. Konuşanlar “Hükümetler çözüm üretmek yerine sorun üretiyorlar” diye yakındılar.
Bir başka konuşmacı haber kanallarında kazalar, şiddet, savaşlar, kavgalara ilşişkin haberler verildiğinden yakınarak bir Çin atasözünü bizlerle paylaştı. “Devrilen ağaç büyüyen ormandan çok daha fazla gürültü çıkartır.” “Birlikte devrilen ağaçların gürültüsüne değil, büyüyen ormanın sesine kulak verelim” çağrısında bulundu. Ancak büyüyen ormanın sesini duyabilmek için sessiz olmalıyız. Daha sonra da tırtıldan kelebeğe geçişteki “imago hücreleri” örneğini anlatarak, toplumlarda imago hücreleri topluluklarının artmakta olduğunu söyledi.
‘Ortak Refah Ekonomisi-Common Welfare Economy’ isimli oluşumu başlatanlardan Avusturyalı Christian Felber (6) ortak Refah Ekonomisinin esaslarını anlatıp, şimdiki ekonomik sistemle karşılaştırdı. Ortak Refah Ekonomisinde yarışma, kar etmek yerine paylaşım ve ortak refah olduğunu ve bunun nasıl yapıldığını anlattı, Avrupadan örnekler verdi. Almanya ve Avusturya’da yaşayanların çoğunluğunun mevcut sistemde reformlar yerine yeni bir ekonomik sistem istediklerini söyledi. Christian’ın anlattıkları arasında değişik ülkelerden en fazla kazananlarla en az kazananların gelirlerinin oranı çok çarpıcıydı. Amerika’da finans sektöründekilerin geliri en alt gelir gurubununkinin 360.000 katıymış. Christian tüm dinleyenlere ekonomi konusunda yeni seçeneklerin mümkün olduğunu anlatarak gelecek için ümit verdi. Krishna Valley’den bir kişi de kendi ekonomilerini anlattı. Valley’de ekonomi Macaristan’dan çok daha iyi durumdaymış.
Bir gece Krishna Valley’de yaşayanlar bize müzik ziyafeti çektiler ve kendi danslarını gösterdiler. Hep birlikte bu dansları yapmak çok keyifliydi. Findhorn Ekoköy’ünden May East’in sözlerini hatırladık. Toplumsal bir proje eğer eğlenceli değilse sürdürülemez!!! Çoğumuz nedense hep yapılacak işler, işlerin nasıl yapılacağı, kim tarafından yapılacağı, nasıl kaynak bulunacağı ve benzeri konulara çok enerji koyuyoruz Ama yaptıklarımızda “geri bildirim ve kutlama” ya (7) pek yer vermiyoruz.
Konferans bitiminde Krishna Valley’de GEN üyeleri kaldı. Bu sene GEN’in 7 kişiden oluşan Konseyinin büyük ölçüde değiştiği seçimler yapıldı. Gelecek sene yapılacak GEN toplantısının nerede olacağı kararlaştırıldı. Gelecek yıl herkesi İsviçre Alplerindeki Schweibenalp Ekoköyü’de yapılacak toplantıda görmek isteriz. Uzun senelerdir tanıdığımız Finlandiyalı arkadaşımız Heiki’de yine ne yaptı etti ve bu yıl da toplantıya gelebildi. Onun geçirmekte olduğu kanser ağrılarından gece hastaneye götürdüklerini duymak hepimizi çok üzdü. Geçen sene de Fransa’dan GEN’in en başından beri bulunan Jean Mitchell isimli arkadaşımızı kanserden ve İtalya’dan Nina isimli arkadaşımızı aniden kaybettik. Son gün Heiki için bir çember toplantısı yapıp duygu ve dileklerimizi paylaştık. Onunla resimler çektirdik. Diğer arkadaşlarla kucaklaşıp ayrıldık. Bizi karşılayan arkadaş bu sefer de bizi Balaton Gölü yakınındaki tren istasyonuna götürdü. Göl Macaristan’ın önemli turistik merkezlerinden. Gelecek seneye yapabileceğimiz işler konusunda yeni esinlerle dolu olarak, biraz hüzünle yola çıktık.
Kaynaklar
1. gen-europe.org
Prof. Dr. İnci Gökmen
Comments