Ağırdan almak- Ayça Alemdaroğlu

Çocuk büyütmek zor iş. Özellikle ilk yıllarda uykusuz geceler, 5-15 kilo arası bir ağırlığı oradan oraya taşımanın belinizde, bacağınızda yaratığı arızalar, kısıtlanan hareketliliğiniz, artan giderleriniz vesaire gibi pratik problemler bir yana çocuk büyüdükçe ortaya çıkan duygusal ağırlıklar, ona daha fazla zaman ayıramamanın verdiği suçluluk duygusu, yanlış yaptığında doğru tepkiyi verip veremediğinizin ve bazen yeterince hayata bağlayadığımızın kuruntusu. Zaman zaman da korku, yaralı bir birey yetiştirmenin ve belki daha da ağırı onun sevgisini ve bağlılığını bir gün kaybetmenin korkusu… Eskiden çocukların anne baba üzerindeki duygusal yükü daha mı hafifmiş? Herhalde değildi ama babaannemin çocuklarının sevgisini kaybetmekten korktuğunu, ya da onlara yeteri kadar ilgi gösteremediği için suçluluk duyduğunu hiç duymadım. Babaannemin gençliğinde kadınlar için çocuk doğurup doğurmamak karar verilmesi gereken bir konu olmadığı gibi, çocuk büyütmek de bir plan ve program çerçevesinde icra edilmezmiş. Üç saatte bir meme vermek, uyku süresini her geçen gece biraz daha uzatmak için sinsi planlar yapmak, şehrin en gözde anaokuluna göndermek için bütün kaynakları seferber etmek vesaire gibi dertler de yokmuş. Nitekim çocuklar büyütülmekten çok kendiliğinden büyürmüş. Bu kendiliğinden olma durumunu, içinde barındırabileceği duygusal ve fiziksel şiddetler bir yana, özlememek mümkün değil. Yaşadığımız şehirler, eğitim sistemimiz ve yaşam tarzlarımız, çocukları hayata ‘doğallıkla’ dahil etmememize pek izin vermiyor. Peşinden koştuğumuz başarılar, alışveriş merkezlerinden ibaret boş zamanlar, kursa götürmezsen çocuğunun akranlarından geri kalacağını vaaz eden öğretmenler, rafine zevklere sahip çocuklar yetiştirmek uğruna tırlatmak üzere olan arkadaşlar…

Avrupa ve Amerika’da son yıllarda öne çıkan Ağır Ebeveyinlik Hareketi (Slow Parenting) yani anne-baba olma durumunu ağırdan alma, buldumcuk olmadan, fazla endişelenmeden, diken üstünde değil hafif arkana yaslanaraktan çocuk büyütmeyi vaaz ediyor. Bu hareket eskinin doğallığı ile bugünün çocuk odaklı yaşamını birleştirmeye çalışıyor ve ruhlarımızı ele geçiren hırslara ve sıkışmışlığa bir alternatif öneriyor. Bu alternatif, çocukların hayatını yakından kontrol eden ve heran heryerde çocuğun tepesinde olan ‘helikopter’ anneler ile onlardan daha hırslı olan ‘kaplan’ modellerine (bakınız Amy Chua’nın anıları) karşıt. Ağırlıktan kasıt her şeyi kaplumbağa hızıyla yapmak değil. Daha ziyade acele ettirmemek, yarışa koşmamak. ‘Ağır Yemek’ (Slow Food) gibi bir takım başka hareketlerle birlikte gündelik hayatın her alanına yayılan fast-food mantığının, hayatı standartlaştıran ve çabuklaştıran etkilerine karşı, yediğimiz ve yaptığımız şeylerin tadını çıkarmayı salık veriyor. Ağır anne babalar çocuklarına dünyayı acele etmeden, yarış yapmadan keşfedebilmeleri için imkan sağlıyorlar. Örneğin, çocuklarının zamanını kurslar ile doldurmak yerine serbest oyunu önemsiyorlar; alış-veriş merkezleri yerine doğada zaman geçiriyorlar; çocuğun gelişimini hızlandırdığını iddia eden pahalı oyuncaklar yerine çocuklarına evde ve doğada varolan şeyleri kullanarak kendi oyuncaklarını icat etmelerini teşvik ediyorlar. Rahatlık çocuğa her istediğini vermek olmadığı gibi ağırdan almak da onları amaçsız ve akranlarında geride bırakmak değil. En nihayetinde ‘yavaş’ anne-babalar zevkleri, hobileri ve kariyerleri olan ortaüst sınıflar ve hayat tarzlarını çocukların istilasından, sosyal konumlarını da olası bir irtifa kaybından korumak istiyorlar.