By Açtı mı, geniş açar. Çiçeği güneşe yüzünü döner. Bu yüzden adına ‘Gündöndü’ denir. Kimileri ona Ayçiçeği der; kimileri de Günebakan…
Bir zamanlar Van Gogh’ a ilham veren ve geçmiş yıllarda Türkiye Yeşiller Hareketi’ nin de sembolü olan Gündöndü’ ye Trakyalılar kendi şiveleriyle “gündedi” deyiverirler. Onlar için bir zamanlar her derde devaydı bu güzel çiçekli bitki. Trakya’ nın geniş düzlükleri her yaz başında sarıya boyanırdı. Tarlaların süsü; çiftçinin neşesi, geçim kaynağıydı; yemeğinin mis gibi kokan yağıydı. Trakya’ nın uzun, ayazıyla namlı, soğuk kış gecelerinde Gündöndü’ nün kuruyan gövdesiyle yakılan sobanın sıcağında çitletirlerdi bu lezzetli yemişi. Yakıtın en organiğiydi. Toprak fırınlara sürülen ekmek de onun ateşiyle pişerdi. Bazen de bu kuru gövdelerden çit yaparlardı bahçelerine. Çocuklar için araba yaparlardı, sopası Gündöndü gövdesinden, tekeri Gündöndü çiçeğinden.
Çok değil, 25-30 yıl öncesine kadar içerisinde çocukların yüzdüğü, kıyılarında oyunlar oynadığı; Trakya’ nın bereketli topraklarına, binlerce hayvana ve binlerce insana hayat veren bu nehir, şimdi ölümü taşıyor buralara. Bugün kirli ve zehirli sanayi atıkları nedeniyle içinde hiçbir canlı organizmanın yaşamadığı, ağır metallerle yüklü pas renginde köpürerek akan ve yeni yaşamlara kapalı bir nehir Ergene nehri. Ergene havzası bir “ölüm havzası” artık. Nehrin üzerine geceleri çöken sis bulutu ve dayanılmaz koku da bu ölümün habercisi.
Nejla Demirci Ergene Havzası’ nda yaşanan ekolojik yıkımı ve süregelen mücadeleyi 2012’ de bir belgesele dönüştürdü.
https://www.youtube.com/watch?v=YCh_UtMdBV8
“Gündöndü: Bir Nehrin Hikayesi” belgeseli halen bir milyon civarında insanın yaşamakta olduğu Ergene Havzası’nın endüstrileşmeyle birlikte yaşadığı sosyal, kültürel, ekonomik ve ekolojik değişimleri anlatmaya çalıştı. Belgesel, bilimsel verilerle nehrin çevresindeki Ergene Havzası’nda yaşayan ve günden güne bu değişime tanık olan ve değişimin doğurduğu sonuçları derinden hisseden insanların canlı tanıklıkları arasında mekik dokuyan anlatısı; durumla ilgili somut adımlar atmanın gerekliliğini vurgulayan, büyük bir aciliyet duygusunu yansıtan samimi diliyle seyirciye ulaşmayı başarmıştı.
Belgeselin ilk gösterimi 2012’ de Marsilya’ da düzenlenen 6. Dünya Alternatif Su Forumu’ nda yapılmıştı. Ankara Uluslararası Film Festivali’nde “Seçici Kurul Özel Ödülü” ne layık görülen belgesele ikinci ödül “Uluslararası 12. Çevre Kısa Film Festivali” nden gelmişti.
Türkiye’ de İF İstanbul, Sürdürülebilir Yaşam Film Festivali, Ankara Uluslararası Film Festivali gibi çok sayıda festivalde gösterilen Gündöndü, yönetmenin bireysel çabasıyla Trakya ve Anadolu’ da birçok yerde yerel inisiyatifler aracılığıyla seyircisine ulaştı. Belgesel gösterimleri halen devam ediyor.
Belgesel 31 Ocak Salı saat 20.00’ de Kadıköy Belediyesi, Barış Manço Kültür Merkezi’ nde bir kez daha gösterilecek.
Haber: Ercüment Gürçay
(Yeşil Gazete)
Comments