Atık toplama sahaları kuşların göç alışkanlıklarını etkiliyor

Ian Sample tarafından The Guardian‘da yayımlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Merve Yavuz‘un çevirisiyle sunuyoruz.

***

Bazı kuşların sıcak iklimlere uzun göçler yapmaktansa atık toplama alanlarında beslenmeyi tercih ettiği görülüyor ancak araştırmacılar ekosistem ve sağlık risklerine karşı uyarıyor.

Büyük çöp toplama alanları ve genişleyen katı atık sahaları bazı kuşların  göçten vazgeçmesine neden oluyor. Fotoğraf: Stephen Wilkes

Bu durum, insanların doğal yaşam üzerinde oluşturdukları rahatsız edici etkilerden biri. Büyük çöp toplama alanları ve genişleyen depolama sahaları bazı kuşların göçten vazgeçmesine neden oluyor. Yiyecek aramak için binlerce kilometre uçmak yerine, atık atık sahalarını kış mevsiminde beslenmek için kullanıyorlar.

Almanya’daki araştırmacılar, Avrupa ve Asya boyunca farklı bölgelerden 70 tane leyleğin hayatlarının ilk beş ayı boyunca yaptıkları göçleri izlemek için küçük GPS etiketleri kullandılar. Bir kısmı bilinen rotalarda sıcak iklimlere yolculuğa çıkarken diğerleri göç etmek yerine, kışı yemek artıklarıyla ve çöplerin üzerinde büyüyen çok sayıda böcek ile beslenerek atık sahalarda geçirdi.

Bilim insanları Science Advance dergisinde, yuvalarından temmuz ve eylül ayları arasında ayrılan beyaz leyleklerin, Avrupa ve Asya’dan Afrika’ya gerçekleştirdikleri büyük yolculukta, kıtanın 5000 mil güneyine kadar ilerlediğini rapor etmişlerdi. Böylesi uzun yolculuklar için kuşlar enerjilerini uçuş esnasında kanatlarını mümkün olduğunca az çırparak ve termal akım üzerinde süzülerek koruyorlar.

Kısa vadede kuşlar çöp toplama alanlarında kışlamanın yararlarını görüyor gibiler. Radolfzell’deki Max Planck Ornitoloji Enstitüsü’nden Andrea Flack, geleneksel göç yollarını takip eden kuşların sadece Fas’ın kuzeyine kadar uçan ve kışı çöp toplama alanlarında geçiren Almanya’daki kuşlara göre ölüm olasılıklarının daha yüksek olduğunu bulmuştu.

Bu durumun kuşlar açısından besin bulmak için en uygun yol olduğunu belirten Flack, beslenebilecekleri  pek çok organik atık yığınlarının mevcut olduğunu söylüyor. Fakat, bu öğünler iştah açıcı hatta güvenilir bile değil. Atıkların çoğu çocuk bezi, plastik poşet ya da eski oyuncaklar gibi insan atıkları ile çöpe giden tavuk kafası ve çürümüş etten oluşuyor.

Flack bu durumu, “Bu çok riskli. Kuşlar boğazlarına takılabilecek bir plastik parçası ya da paket lastiğini kolaylıkla yiyebilir ve ölebilirler. Bunun uzun vadede sonuçlarını bilmiyoruz. Toksik bir şey yiyebilirler ve sağlıkları bozulabilir. Bunu henüz tahmin edemiyoruz” şeklinde açıklıyor.

Bilim insanları Ermenistan, Yunanistan, Polonya, Rusya, İspanya, Almanya’nın güneybatısı, Tunus ve Özbekistan’daki 8 farklı koloniden beyaz leylekleri izledi. İspanya, Tunus ve Almanya’daki beyaz leylekler sadece Sahel[i]’e kadar uçarken; Rusya, Yunanistan ve Polonya’daki beyaz leyleklerin Güney Afrika’ya kadar uçtuğu gözlemlendi. Özbekistan’daki kuşlar ise hiç göç etmeyip Taşkent yakınındaki yuvalarında kışladı.

İber yarımadasındaki katı atık sahaları yerli leylekleri çekse de, çalışmada izi sürülen İspanyol kuşların tümü Sahra çölü üzerinden Batı Sahel’e kadar uçtu. Bilim insanları buna ek olarak, Almanya’daki 6 beyaz leylekten 4’ünün Sahel’e göç etmek yerine Fas’ın kuzeyindeki çöp toplama alanlarında en az 5 ay kışlayarak hayatta kaldığını, yani atık sahaların kuşları açık bir şekilde etkilediğini de dergide yayımlanan yazılarında belirtti.

Flack, kuşlar için bu bol miktardaki gıdanın faydalarının atık sahasından beslenmenin risklerinden daha büyük olup olmadığını bilmek için çok erken olduğunu söylüyor. Ama bu durum ortaya çıkan yegane belirsizlik değil. Göç eden kuşlar hem yuvalarında hem de kış mevsiminde göç ettikleri yerde ekosistemi etkiliyor ve geleneksel rotaların bozulması beklenmeyen zincirleme etkilere neden olabilir. Beyaz leylekler, sayıları çok artarsa zararlı hale gelebilecek çekirge ve diğer böcekler ile besleniyor. Bu sebepten ötürü, Flack, leyleklerin yararlı bir hizmet sağladığını belirtiyor.

Ç.N.: [i]  Sahra çölünü kuzeyindeki yarı kurak bölgeye verilen isim.

 

Yazının İngilizce Orijinali

Yeşil Gazete için çeviri: Merve Yavuz

(Yeşil Gazete, The Guardian)