ManşetSağlık

Ebola yerini yeni bir tehdide bırakıyor

0

Saki Takahashi vd. tarafından Science Magazine‘de yayınlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Zeynep Ersoy‘un çevirisiyle sunuyoruz.

 * * *

Batı Afrika’da Ebola salgını azalmak üzereyken, ikinci bir sağlık krizi kapıda. Liberya’daki son bilinen Ebola vakası haftalar önce kaydedildi. Ancak salgının hala içten içe devam ettiği Gine ve Sierra Leone’da zaten zayıf kamu sağlık sistemlerini harap etmiş olan Ebola, çocuk aşılamalarının kısıtlanmasına neden oluyor. Ebola nedeniyle olduğundan daha fazla insanı öldürebilecek bir kızamık salgını konusunda uyaran araştırmacılar sonucun felaket olabileceğini bildirdi.

34.sierra-leone-ebola

Ebola sonrası potansiyel kızamık salgınıyla ilgili çarpıcı rakamlar ortaya koyan Johns Hopkins Bloomberg Halk Sağlığı Okulu’nda çalışan epidemiyolog Justin Lessler : “Ebola’nın ikincil etkilerinin doğrudan etkilerinden daha kötü olması muhtemeldir.” diyor.

Kızamık bölgedeki tek ya da en kötü tehdit değil. Sıtma vakalarındaki artıştan endişelenen Sınır Tanımayan Doktorlar, Ekim ayı sonunda paraziter hastalık için ilaç dağıtmaya başladı. Ancak kızamık çökmüş sağlık sisteminin kapısında adeta bir nöbetçi gibi bekliyor ve büyük olasılıkla erken ve sert bir şekilde bölgeyi vuracak. Dünya’nın en bulaşıcı virüslerinden biri olan ve Ebola’dan 5-10 kat daha fazla bulaşıcılığı bulunan kızamık bir felaket sonucunda patlak verecek ilk hastalıklardan biri. Fakir ülkelerde yaşanan insani krizlerde, kızamık virüsü enfekte olanların % 20’sinin, -genellikle az beslenme ve A vitamini eksikliği ile zayıflamış olanların- hayatını kaybetmesine yol açabilir.

Ebola  bölgeyi vurmadan önce bile Liberya, Gine ve Sierra Leone için sorun baş göstermeye başlamıştı. Bu 3 ülkedeki 2012-2013 yıllarındaki nüfus ve sağlık anketlerine göre çocukların yalnızca yaklaşık % 62 ila %79’nun kızamık aşısı olduğu, bunun da yalnızca tek doz olarak yapıldığı biliniyor. Virüs çok bulaşıcı olduğu için, kızamığı durdurmak için nüfusun % 95’inin aşının iki dozu ile korunması gerekiyor.

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi Küresel Aşılama Bölümü’nde görevli danışman Steve Cochi, bu üç ülkedeki kızamık aşılamasının devamlı olarak zayıf olduğunu, ancak özellikle geçen yaz aşılamada büyük bir düşüş yaşandığını söylüyor. Liberya’da 2014 sonbaharında kızamık için bir kampanya planlandı, ancak Ebola salgınından dolayı iptal edildi. Gine ve Sierra Leone’da ise kampanya planları ertelendi.

Yeni çalışmada, Lessler ve arkadaşları Ebola sonrası kızamık patlamasının ne kadar kötü olabileceğini görmek için yola çıktı. Değişik üniversitelerden araştırmacıların oluşturduğu ekip, Ebola salgınından önce kızamığa duyarlı olan çocukların sayısını, yaşını ve yerini belirlemek için istatistiki ve coğrafi yaklaşımlar kullandı. Sonraki 6, 12, ve 18 ayda kızamık aşılamasındaki bozulmaların etkilerini gözlemlemek için çeşitli varsayımlar uyguladı.

Araştırmanın sonunda ortaya çıkan korkutucu tahminlerine göre, Ebola sonrası bölgesel kızamık salgını, Ebola öncesi kızamık salgınının kabaca iki katı kadar kişiyi (sırasıyla yaklaşık 227.000 ve 127.000 kişiyi) etkileyebilir. Ayrıca 2.000 ila 16.000 kişinin daha ölümüne yol açabilir. Bugüne kadar Ebola nedeniyle hayatını kaybeden insan sayısı 10.000’i aşabilir. Lesser, neredeyse bütün bu ölümlerin etkili toplu aşılama kampanyaları ile önlenebilir olduğunu vurguluyor. Grup, anne ölümlerindeki başarısızlıklar yerine kızamık virüsüne odaklanmış durumda. Çünkü, bunun hakkında bilinen çözümler diğer müdahelelere göre daha çok ve nispeten daha ucuz.

Lessler senaryolarının biraz fazla kötümser olabileceğini kabul ediyor.  Ekip araştırmada rutin ve toplu kızamık aşılamasının, Ebola salgını sonrasında %75 düştüğünü ve bu oranın Ebola öncesine dönmesinin 18 ay sürdüğünü var saymıştı.

Imperial College London’da  görevli epidemiyolog Nicholas Grassly, rutin aşılamadaki bozulmanın büyüklüğünün tartışılmaya açık, ancak sonuç ve eylem çağrısının böyle olmadığını söylüyor.

Cochi bölümünün kızamık ekibinde çalışan Katrina Kretsinger, CDC’nin 2014 yılı sonlarında, kızamık riskine açık nüfusun büyüklüğüne dair kendi modellemesini geliştirdiğini söylüyor. CDC grubu, aşılamada %50 düşüş gibi farklı varsayımlar kullanılmasına rağmen çok benzer sonuçlar elde etti.

Ancak Ebola, aşılama kampanyalarına yeni ve zor bir seviye ekledi. Cochi ‘Bu kadar çok sağlık çalışanı hayatını kaybetmişken aşıyı kim uygulayacak? Batı’nın tıp uygulamasına olan güvensizlik ve söylentiler artmışken insanlar bunu nasıl kabul edecek? Eğer insanlara bir kızamık aşısıyla yaklaşırsak, aşının Ebola aşısı olduğunu zannedebilirler.’ diyor.

Öyle olsa bile Liberya, CDC ve diğer uluslararası ortakların yardımıyla, en erken Mayıs gibi 9 ay ve 5 yaş arası tüm çocukları hedefleyecek bir kızamık aşısı kampanyası başlatmaya hazırlanıyor. Sierra Leone ve Gine’deki planlama, şimdilik odak noktası Ebola olduğu için daha geride.

 

Haberin İngilizce Orjinali

Haber: Saki Takahashi

Yeşil Gazete için çeviren: Zeynep Ersoy

(Yeşil Gazete, Science Mag)

More in Manşet

You may also like

Comments

Comments are closed.